Historia Oddziału PTTK

Założenie Oddziału PTTK

Początki polskiej turystyki na Ziemi Ząbkowickiej są trudne do opisania z uwagi na brak głębszych badań oraz zachowanych dokumentów w tym zakresie. Dokumenty archiwalne znajdujące się w zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddział w Kamieńcu Ząbkowickim nie są kompletne a część dokumentów Oddziału PTTK w Ząbkowicach Śl. zaginęła podczas kilku przeprowadzek. Możemy się więc opierać w dużej mierze na przekazach ustnych pionierów polskiego osadnictwa na Ziemi Ząbkowickiej oraz osób – działaczy Oddziału PTTK, którzy bezpośrednio w tych zdarzeniach uczestniczyli. Początki turystyki na Ziemi Ząbkowickiej sięgają wczesnych lat powojennych.

Posiadamy informację, że w 1947 r. przy Miejskiej Radzie Narodowej w Ziębicach powstało Koło Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego . Posiadamy też informację, że w latach 1947 – 50 formy zorganizowanej turystyki istniały w Ząbkowicach Śl. przy zakładzie A18 i w Złotym Stoku przy zakładach arsenowych . Były to jednak koła turystyczne przy związkach zawodowych i klubach sportowych.

Pojawiały się również nieformalne grupy turystyczne, pracownicy zakładów i uczniowie szkół, którzy odbywali wycieczki po terenie powiatu ząbkowickiego. Z przekazów ustnych również wiemy, że na początku lat 60. powstały pierwsze koła PTTK w Kamieńcu Ząbkowickim i Złotym Stoku, podlegające Oddziałowi PTTK w Kłodzku. Kilka osób z terenu Ząbkowic Śl. było na początku lat 60. członkami PTTK w oddziałach we Wrocławiu i Kłodzku .

Dokumentacja dotycząca początków zorganizowanej turystyki pod egidą PTTK na terenie Ziemi Ząbkowickiej sięga połowy lat 60. Panowie: Józef Glabiszewski, Stanisław Kret, Stanisław Babiuch oraz kilkunastoosobowa grupa sympatyków turystyki postanowili w 1965 r. utworzyć w Ząbkowicach Śl. Oddział PTTK . Po uzgodnieniu z Zarządem Głównym PTTK, który wydał na to zgodę , opracowano statut i dokumenty rejestracyjne. Pierwszą, tymczasową siedzibą Oddziału PTTK był klub „Grota”, znajdujący się w ząbkowickim ratuszu. Założyciele, na czele których stał Stanisław Kret, wystąpili w sprawie rejestracji do Powiatowej Rady Narodowej a następnie do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu, które decyzją z dnia 12 VIII 1966 r. postanowiło wpisać do rejestru stowarzyszeń pod nr 1990 Oddział PTTK z siedzibą w Ząbkowicach Śl. I tę datę możemy przyjąć jako datę powstania Oddziału PTTK w Ząbkowicach Śl.

Głównym zadaniem ówczesnego, tymczasowego Zarządu Oddziału było zorganizowanie I Walnego Zjazdu Delegatów, wybranie władz oraz określenie programu działalności. Niestety, tymczasowy Zarząd nie przejawiał od początku większej aktywności organizacyjnej, nie zorganizował Walnego Zebrania Delegatów i nie wybrał władz, a jego działalność na początku 1967 r. zupełnie zanikła.

W związku z taką sytuacją, na wniosek Zarządu Okręgu PTTK we Wrocławiu oraz grupy działaczy z powiatu ząbkowickiego, w grudniu 1967 r. doszło do zorganizowania Nadzwyczajnego Walnego Zebrania Zarządu Oddziału PTTK z udziałem przedstawiciela Zarządu Okręgu PTTK oraz miejscowych władz administracyjnych . W wyniku tego zebrania został powołany Komisaryczny Zarząd Oddziału PTTK z prezesem Stanisławem Harzem na czele, którego zadaniem było doprowadzenie do zorganizowania Walnego Zjazdu Delegatów. Termin zjazdu został wyznaczony na luty 1968 r.

Ponieważ oddział do tego czasu nie posiadał własnej siedziby ani pracownika, władze miasta w osobie kierownika Wydziału Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki – Aleksandra Szablewskiego zobowiązały się do przydzielania oddziałowi lokalu. Przedstawiciel Okręgu PTTK we Wrocławiu - Stanisław Kukiz zadeklarował przekazanie środków finansowych w kwocie 12.000 zł na opłacenie kosztów remontu lokalu, jego wyposażenie oraz etatu w początkowym okresie. Pierwszy Walny Zjazd Delegatów Oddziału PTTK Ziemi Ząbkowicko – Ziębickiej w Ząbkowicach Śl. odbył się ostatecznie 1 III 1968 r. Zjazd wybrał na 2 letnią kadencję 13 osobowy zarząd oddziału,na którego czele stanął Tadeusz Lebioda. Zjazd powołał także 5 osobową Komisję Rewizyjna i 3 osobowy Sąd Koleżeński.

Dwa tygodnie później zorganizowano pierwszą, oficjalną imprezę turystyki kwalifikowanej – I Rajd Topienie Marzanny w Bardzie. W kwietniu 1968 r. władze miasta przekazały Oddziałowi PTTK w dzierżawę mały lokal biurowy o powierzchni ok. 15 m2 na Placu Wolności 1 (dzisiaj Plac Jana Pawła II 1). Lokal został wyremontowany siłami społecznymi członków PTTK a wyposażenie zakupiono za środki Zarządu Okręgu PTTK we Wrocławiu.

Biuro Oddziału rozpoczęło pracę w dniu 1.06.1968 r. Ówczesny Zarząd przyjął do pracy w charakterze pracownika biurowego z dniem 1 VI 1968 r. panią Krystynę Popp .

Z uwagi na sprawy natury osobistej, dotychczasowy prezes - Tadeusz Lebioda z końcem roku zrezygnował z przewodniczenia zarządowi. Od 1 I 1969 r. jego miejsce zajął dotychczasowy wiceprezes Tytus Wyczałek.

Działalność oddziału opierała się w tym czasie na działaniu kilku kół PTTK w miejscowych zakładach pracy i szkołach. Liczba członków PTTK wynosiła w tym czasie około 250 osób. Aktywnie działało koło przewodników, liczące 12 członków .

W dniu 20 III 1970 r. zorganizowano II Walny Zjazd Delegatów Oddziału PTTK Ziemi Ząbkowicko – Ziębickiej w Ząbkowicach Śl., w którym uczestniczyło 68 delegatów i który wybrał nowe władze oddziału.

Prezesem został wybrany ponownie Tytus Wyczałek, prezesem Koła Przewodników pozostał nadal Stanisław Grochociński. Wzrosła liczba kół PTTK do 20 i liczba członków PTTK, która w 1970 r. wyniosła 691 osób . Bardzo aktywnie działała w tym czasie Powiatowa Komisja Opieki nad Zabytkami, licząca około 120 członków, której przewodniczył Józef Glabiszewski. Członkowie komisji jako Społeczni Opiekunowie Zabytków prowadzili nadzór nad niemal wszystkimi zabytkami znajdującymi się na terenie powiatu ząbkowickiego .

W 1970 r. zorganizowano kurs przewodnicki oraz ponownie ukonstytuowało się koło przewodnickie, które od tego czasu nosi nazwę: Koło Przewodników Sudeckich i Terenowych przy Oddziale PTTK w Ząbkowicach Śl. We wrześniu 1971 r. nastąpiły zmiany w składzie Zarządu Oddziału z uwagi na rezygnację z pracy kilku jego członków w tym prezesa. Funkcję prezesa objął wówczas Stanisław Grochociński oraz dokooptowano do zarządu kilku nowych działaczy.

Wielką popularnością cieszyły się imprezy oddziałowe. Na rozpoczęcie sezonu organizowano Rajd Topienie Marzanny w Bardzie, a począwszy od maja 1970 r. oddział wspólnie z Powiatowym Ośrodkiem Sportu, Turystyki i Wypoczynku rozpoczął organizować rajd turystyczny Szlakami Ucieczek Jeńców Oflagu VIII b z zakończeniem na fortach w Srebrnej Górze. W pierwszych rajdach Oflagu VIII b uczestniczyło po około 300 – 400 osób, a rajdy posiadały nawet po 6 tras pieszych i górskich . W dniu 27 II 1972 r. obył się kolejny, III Walny Zjazd Delegatów Oddziału PTTK Ziemi Ząbkowicko - Ziębickiej na który przybyło 52 delegatów, reprezentujących 22 koła PTTK. Zjazd wybrał nowe władze oddziału a jego prezesem został Stanisław Grochociński. W kadencji 1972 – 1974 powstały dalsze koła PTTK, na jej zakończenie działało ich już 24 a liczba członków wynosiła 792 osoby. Przy Oddziale działało 5 komisji problemowych: Opieki nad Zabytkami, Krajoznawcza, Turystyki Górskiej, Ochrony Przyrody, Turystyki Kolarskiej i Młodzieżowa .

W związku z istnieniem na terenie Powiatu Ząbkowickiego dość rozległej sieci szlaków turystycznych, w 1973 r. powołano Grupę Znakarską liczącą 4 osoby. Zorganizowano również Kurs dla Strażników Ochrony Przyrody . W 1973 r. dzięki staraniom grupy działaczy PTTK ze Stanisławem Babiuchem na czele, miasto przekazało oddziałowi w dzierżawę nowy lokal przy ul. Długiej 8, gdzie przeprowadzono remont w dużej części siłami członków PTTK. Lokal ten stał się podstawowym lokalem działalności programowej oddziału, był większy i przestronny. Dotychczasowy lokal przy ówczesnym Placu Wolności 1 został przekazany na siedzibę ekspozytury Międzyoddziałowego Biura Obsługi Ruchu Turystycznego w Polanicy Zdr. oraz Punkt Informacji Turystycznej.

Wśród oddziałowych imprez turystyki kwalifikowanej pojawiły się wówczas następne: Zlot Turystyczny Szlakami Księgi Henrykowskiej z zakończeniem w Henrykowie oraz impreza na zakończenie sezonu turystycznego – Rajd Pieczonego Ziemniaka w Złotym Stoku. Dużym powodzeniem cieszył się również wiosenny rajd Szukamy ducha Berendyny, organizowany przez koło PTTK w Byczeniu, z zakończeniem na zamku w Kamieńcu Ząbkowickim .

W dniu 24 III 1974 r. zwołano kolejny IV Zjazd Delegatów Oddziału PTTK, na którym wybrano nowy zarząd na dwuletnią kadencję 1974 – 1976. Prezesem Oddziału PTTK został wybrany Bożydar Sztaba a zarząd składał się z 9 osób .

W 1975 r. wyniku zmian administracyjnych w kraju zmieniła się struktura organizacyjna PTTK. W związku z powstaniem w tej części Dolnego Śląska Województwa Wałbrzyskiego, powstał w Wałbrzychu Zarząd Wojewódzki PTTK, któremu podlegały Oddziały PTTK z tego terenu.

Wobec przyjęcia nowej strategii dla województwa, wedle której jedną z czołowych branż rozwojowych miała być turystyka, powołano Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Usług Turystycznych Śnieżnik w Wałbrzychu z siedzibą w Kłodzku, które posiadało swoje biura i obiekty noclegowe w Ząbkowicach Śl., Ziębicach, Srebrnej Górze i Złotym Stoku.

Oddział nadal powiększał liczbę swoich członków, która na koniec 1975 r. wyniosła 1346. Działały 23 kola PTTK, z tego 14 zakładowych, 7 szkolnych SKKT i 2 środowiskowe. Jednak wiele kół nie było aktywnych i działało na papierze. Przy Oddziale działało 5 komisji problemowych spośród których wyróżniała się zdecydowanie Komisja Opieki nad Zabytkami, prowadzona przez p. Józefa Glabiszewskiego, która przeprowadziła kilkanaście prelekcji i odczytów a także wykonała prace społeczne na ząbkowickim zamku wycenione na kwotę 32.000 zł.

Oddział PTTK administrował dwoma obiektami zabytkowymi. Pierwszym była Baszta Gołębia, którą otrzymał w dzierżawę od miasta w 1968 r. i dzięki wielkiemu zaangażowaniu Stanisława Babiucha wyremontowano z przeznaczeniem na Stację Turystyczną PTTK. Stacja działała w latach 1968 – 1975 lecz z braku funduszy na poprawę jej wyposażenia i poprawę warunków sanitarnych zarząd w dniu 20 II 1975 r. zrezygnował z jej dalszego prowadzenia. Na wniosek władz miejskich przekazał obiekt Komendzie Hufca ZHP w Ząbkowicach Śl.

Drugim obiektem przejętym przez Oddział PTTK była Krzywa Wieża, którą przekazano pod administrację Oddziału w dniu 20 I 1975 r. Wieża dzięki wielkiej pracy i zaangażowaniu Józefa Glabiszewskiego została udostępniona dla turystów już w 1964 r. Zorganizowano w niej pierwszą wystawę prezentująca zabytki i historię Ząbkowic Śl. Do 1975 r. administrował nią Powiatowy Ośrodek Sportu, Turystyki i Wypoczynku. Obsługa wieży dla turystów stała się ważnym źródłem dochodów Oddziału . W dniu 28 XI 1976 r. odbył się kolejny, V Zjazd Delegatów Oddziału PTTK w Ząbkowicach Śl., który wybrał nowy, 9 osobowy Zarząd Oddziału PTTK z prezesem Stanisławem Babiuchem na czele. Zmniejszyła się liczba członków PTTK do 1138 osób. Oddział zatrudniał wówczas 1 osobę - urzędującego sekretarza. W tym okresie nie otrzymywał żadnej dotacji od struktur wojewódzkich. Administrował Krzywą wieżą, gdzie z tytułu wykonywanych usług (bilety wstępu) pozyskał około 15.000 zł. Przy Oddziale działało 6 komisji problemowych, organizowano tradycyjne imprezy turystyczne. W ramach kolejnego, VI Rajdu Szlakami Ucieczek Jeńców z Oflagu VIII b w Srebrnej Górze odbyło się bardzo udane spotkanie z dawnymi jeńcami oflagu.

W ramach działalności programowej rozpoczęto organizować imprezy narciarskie na nartach biegowych i śladowych, odbywały się one w Górach Bardzkich i Sowich. Popularną formą działalności Oddziału w sezonie letnim były niedzielne spacery pod hasłem: W niedzielę nie ma nas w domu. Polegały one na organizowaniu grup turystów bez zapisów, którym oddział przydzielał kwalifikowanego przewodnika.

Zarząd Oddziału działał już zgodnie z nowym statutem PTTK, który przewidywał 4 letnią kadencję władz. Z negatywnych zjawisk jakie można było zaobserwować w tym czasie była „rozłamowa” działalność zarządu koła przewodników, którego członkowie zdecydowanie bojkotowali działalność Zarządu Oddziału PTTK. Doprowadziło to do konfliktu podczas obrad kolejnego, VI Zjazdu Delegatów Oddziału, który odbył się w dniu 7 IV1981 r.

Podczas tego zjazdu zarzucano sobie wzajemnie niegospodarność i łamanie prawa wyborczego, co stało się powodem unieważnienia zjazdu przez ZG PTTK i powołania 1 osobowego Zarządu Komisarycznego z Jerzym Organiściakiem jako zarządcą – prezesem na czele.

Z uwagi na zmianę sytuacji politycznej w Polsce i powstanie NSZZ „Solidarność” zmieniła się również sytuacja gospodarcza w Oddziałach PTTK. Oddziały przestały otrzymywać dotacje z Zarządu Głównego oraz z Zarządów Wojewódzkich PTTK i musiały same wypracowywać środki na działalność programową.

Dla Oddziału PTTK w Ząbkowicach Śl. istotną sprawą była likwidacja z dniem 31 III 1982 r. ekspozytury Międzyoddziałowego Biura Obsługi Ruchu Turystycznego PTTK w Polanicy. Aby kontynuować działalność biura turystycznego z inicjatywy prezesa – zarządcy Jerzego Organiściaka, przejęto na rzecz Oddziału PTTK lokal przy Placu Wolności 1, zatrudniono pracownika biura BORT – Panią Bożenę Kopeć – Mileszko i kontynuowano działalność gospodarczą biura turystycznego . Od tego czasu biuro uzyskiwało przychody z działalności gospodarczej, które musiały pokryć wszystkie wydatki związane z jego prowadzeniem a także wypracować środki na działalność programową.

W kwietniu 1982 r. na wniosek prezesa – zarządcy dokooptowano do zarządu oddziału w charakterze wiceprezesa Witolda Barylaka oraz jeszcze dwie osoby pełniące funkcje tymczasowych członków zarządu. Mimo podjętej wówczas próby zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zebrania Delegatów i wyboru nowego zarządu, nie udało się tego dokonać.

Pomimo ograniczeń stanu wojennego, działalność programowa szczególnie w II poł. 1982 r. była bardzo dobra. Zorganizowano wszystkie, z wyjątkiem Rajdu Topienie Marzanny imprezy rajdowe. Powstało kilka nowych kół PTTK, m.in. w Zakładach Ceramicznych w Ziębicach, w Szkole Podstawowej nr 3 w Ząbkowicach Śl. (koło „Trolle”), przy Spółdzielni Mieszkaniowej w Ząbkowicach Śl. (koło „Jeżyki”) i w Hucie „Szklary” (koło „Hutnik”). Szczególnie to ostatnie, Koło PTTK, którego prezesem był Witold Barylak, było bardzo aktywne, liczyło 60 członków i zorganizowało w 1983 r. 28 imprez . Bardzo dobrze działała także Komisja Krajoznawcza, która zorganizowała kilkanaście prelekcji krajoznawczych o atrakcjach turystycznych powiatu ząbkowickiego.

Nowością w działalności oddziału stało się organizowanie wakacyjnych obozów wędrownych za granicą. W lecie 1981 r. zorganizowano taki obóz w Jesionikach, w 1983 r. w Czeskich Karkonoszach, a w 1984 r. w Górach Bukowych i Górach Matra na Węgrzech.

W 1982 r. reprezentacja Oddziału wzięła udział w otwarciu Międzynarodowego Szlaku Przyjaźni Eisenach – Budapeszt, które odbyło się we Vsetinie w Czechosłowacji. W terminie 23.03-13.04.1982 r. zorganizowano Kurs Organizatorów Turystyki (w tym turystyki młodzieżowej).Organizator- Oddział PTTK w Ząbkowicach Śl. Egzamin zdało 25 osób. W 1984 r. zorganizowano kolejny, XVI Rajd Szlakami Ucieczki Jeńców Oflagu VIII b, na który przyjechali żyjący jeńcy oflagu. Odbyła się przy tej okazji konfrontacja wiedzy na ten temat ze źródeł pisanych i wiedzy bezpośrednich uczestników zdarzeń. Był to ostatni tak duży rajd oddziałowy, w którym wzięło udział ok. 300 osób.

Spadła w tym okresie liczba członków PTTK do 512 osób. Rozwinęła się działalność Biura Obsługi Ruchu Turystycznego, które organizowało własne imprezy oraz zajmowało się pośrednictwem w usługach przewodnickich. Dochody przynosiła również Krzywa Wieża, której opiekunem do śmierci był wybitny przewodnik i krajoznawca ząbkowicki, Stanisław Kret, zmarły 3 VI 1983r.

W dniu 17 II 1985 r. dotychczasowy Zarząd Komisaryczny doprowadził do zorganizowania kolejnego Walnego Zebrania Delegatów, w wyniku którego powołano nowy zarząd oddziału z prezesem Stanisławem Ferensem i wiceprezesem Jerzym Organiściakiem na czele. Działalność programowa prowadzona była na nieco niższym poziomie. Z powodu braku zainteresowania zrezygnowano z organizacji Złazu Śladami Księgi Henrykowskiej a pod koniec kadencji również z Rajdu Pieczenie Ziemniaka w Złotym Stoku.

W 1987 r. przypadała 700. rocznica powstania Ząbkowic Śl. i z tej okazji oddział włączył się do organizacji tej rocznicy. Członkowie oddziału – krajoznawcy: Jerzy Organiściak, Stanisław Grochociński, Bogusław Romaszewski i Józef Kułaczkowski czynnie uczestniczyli w obchodach oraz weszli w skład reaktywowanego Towarzystwa Miłośników Ząbkowic Śl. Oddział z tej okazji zorganizował pieszy złaz gwiaździsty z zakończeniem na ząbkowickim zamku, w którym uczestniczyło ok. 200 osób .

Nadal spadała liczba członków PTTK, do 245 w 1987 r. i kół PTTK, z których tylko 4 działały aktywnie: Koło PTTK „Hutnik” przy Hucie „Szklary”, Koło PTTK „Jeżyki” przy Spółdzielni Mieszkaniowej, Koło SKKT-PTTK „TRAMP” przy Liceum Ogólnokształcącym w Ząbkowicach Śl. oraz Szkolne Koło Krajoznawczo – Turystyczne przy Technikum Mechanicznym w Ząbkowicach Śl.

W 1986 r. odeszło „na wieczną wędrówkę” dwóch zasłużonych działaczy – założycieli Oddziału PTTK: Józef Glabiszewski (zm. 4 II 1986r.) oraz Stanisław Babiuch (zm. 8 X 1986r.).

Federacja Hutniczych Związków Zawodowych- Rada Krajowa Sportu, Turystyki i Rekreacji w Katowicach zleca Zarządowi Oddziału PTTK w Ząbkowicach Śl. organizację dwóch stacjonarnych kursów „Organizator Turystyki Zakładowej”. Miejsce szkolenia- schronisko PTTK im. Komandora Stefana Frankowskiego w Srebrnej Górze. I kurs- 02.-09.10.1988 r. Egzamin zdało 27 osób. II kurs- 16-23.04.1989 r. Egzamin zdało 30 osób. 28-30.09.1990 r. I Zlot Organizatorów Turystyki PTTK i Instruktorów Rekreacji. Srebrna Góra. Udział wzięło 36 osób.

W dniu 19 II 1989 r. zorganizowano kolejny Walny Zjazd Delegatów, który wybrał nowe władze i określił plan działania na następne lata. Prezesem Oddziału PTTK został wybrany kolega z młodego pokolenia krajoznawców i przewodników – Bogusław Romaszewski. Niestety po czterech miesiącach z powodów osobistych Bogusław Romaszewski zrezygnował z funkcji prezesa i objął ją Stanisław Ferens, dotychczasowy wiceprezes.

Ponieważ w Polsce jak i w PTTK rozpoczął się okres przemian, zmniejszyła się znacznie liczba członków PTTK. Na koniec grudnia 1990 r. istniało 9 kół PTTK, z tego trzy aktywne. Liczba członków PTTK w tych kolach osiągnęła 181 osób .

Działalność Kół PTTK w Oddziale Ząbkowice Śl. - Koło PTTK „HUTNIK” przy ZGH „SZKLARY”. Działa w latach 1979-1992. Prezes- Witold Barylak. - Koło SKKT-PTTK „JEŻYKI” przy Spółdzielni Mieszkaniowej w Ząbkowicach Śl. Działa w latach 1980-1992. Opiekun- Witold Barylak. - Koło SKKT-PTTK „TRAMP” przy Liceum Ogólnokształcącym w Ząbkowicach Śl. Działa w latach 1975-1992. Opiekun Leopold Jowczyk- nauczyciel geografii.

W związku z reformami gospodarczymi przełomu lat 80 – 90, brakiem finansowania działalności programowo - organizacyjnej Oddziałów PTTK oraz drastycznym spadkiem liczby członków, zaszła konieczność zrezygnowania z zatrudniania pełnoetatowego pracownika i prowadzenia działalności gospodarczej w oddziale. Zarząd uznał, że odpowiedniejszą formą pozyskiwania środków finansowych na działalność programową będzie wydzierżawienie lokalu przy Placu Wolności 1 na prywatną działalność gospodarczą Biura Obsługi Ruchu Turystycznego pod szyldem PTTK przy pozostawieniu lokalu przy ul. Długiej 8 na działalność programową. W wyniku przeprowadzenia konkursu ofert w lutym 1991 r. wyłoniono najemcę, który miał pokrywać wszystkie koszty związane z utrzymaniem lokalu i dodatkowo przekazywać pewną, niewielką kwotę na działalność oddziału. Osobą tą był Pan Zbigniew Pawlik, który oprócz prowadzenia biura turystycznego zajmował się także ubezpieczeniami i handlem.

Na początku lat 90. z powodu słabej propagandy turystyki pieszej i górskiej, osłabnięcia Oddziałów PTTK, rozwoju turystyki zagranicznej oraz drastycznego zmniejszenia się kadry działaczy, powoli zanikała dotychczasowa działalność programowa. Rozpadło się większość kół PTTK w zakładach, instytucjach i szkołach, coraz mniej osób uczestniczyło w masowych imprezach turystycznych. W 1992 r. po raz ostatni zorganizowano dotychczas „sztandarową” imprezę Oddziału PTTK – Rajd Szlakami Ucieczek Jeńców Oflagu VIII b.

W związku z rozwiązaniem Zarządów Wojewódzkich PTTK w 1990 r., Oddział PTTK w Ząbkowicach Śl. uzyskał osobowość prawną. Kolejny Zjazd Delegatów Oddziału odbył się 14 XI 1992 r. i wybrał nowy zarząd, którego prezesem został Stanisław Grochociński. Głównym zadaniem nowych władz Oddziału było powstrzymanie spadku liczby członków oraz wypracowanie nowej oferty turystycznej dla mieszkańców Ząbkowic Śl. i okolic. Wznowiono z powodzeniem organizowane już wcześniej imprezy z cyklu W niedzielę nie ma nas w domu. Zorganizowano kilka wycieczek wielodniowych na tereny czeskie.

Niestety nadal spadał liczba członków, która oscylowała w granicach 80 osób. W 1993 r. Urząd Gminy wypowiedział Oddziałowi PTTK lokal przy ul. Długiej 8 oraz administrowanie Krzywą Wieżą .

W 1994 r. zmarł dzierżawca lokalu przy Pl. Wolności 1 - Zbigniew Pawlik. Od 1 I 1995 r. lokal wydzierżawił Jerzy Organiściak, który prowadził w nim Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego PTTK jak również został powołany na sekretarza oddziału. W 1996 r. staraniem nowego sekretarza oraz Pawła Żarneckiego, nawiązano kontakty z oddziałem Klubu Czeskich Turystów w Cervenym Kostelcu, mieście partnerskim Ząbkowic Śl. Pierwsza, bardzo udana wspólna impreza turystyczna obu oddziałów odbyła się w 1996 r. w Dolinie rzeki Upy k/ Cervenego Kostelca, przy okazji organizacji Polsko – Czeskich Dni Kultury Chrześciańskiej . W następnych latach organizowano kolejne, bardzo udane imprezy, zarówno po stronie polskiej (Góry Stołowe, Góry Sowie), jak i po stronie czeskiej. Oprócz tych spotkań nawiązały się indywidualne przyjaźnie i kontakty oraz uczestnictwo w imprezach i spotkaniach klubowych.

W tej kadencji (1994), aby spopularyzować turystykę w gminie Ziębice, wyznakowano nowy szlak turystyczny Wzdłuż Granicy Świętego Jana, przebiegający z Ziębic do Paczkowa. Ideą jego wyznakowania było pokazanie wyjątkowego zabytku dawnego prawa – najstarszych w Polsce kamieni granicznych, wyznaczających granicę pomiędzy dawnym księstwem biskupów wrocławskich a księstwem ziębickim, zwanej popularnie Granicą Świętego Jana.

W 1995 r. z inicjatywy Jerzego Organiściaka powołano przy oddziale Klub Regionalny Ziemi Ząbkowickiej PTTK, który skupił ludzi o zainteresowaniach regionalnych. Członkowie klubu zorganizowali w tym roku kilka spotkań, wygłosili kilkanaście prelekcji krajoznawczych oraz zorganizowali dwie wystawy w Izbie Pamiątek Regionalnych w Ząbkowicach Śl. Jedna dotyczyła historii Ząbkowic Śl. w związku z wydaniem książki J. Organiściaka Ząbkowickie opowieści i drugą, poświęconą zbiorom znaczków turystycznych z kolekcji księdza Władysława Smotera z Braszowic, wybitnego turysty, Przodownika Turystyki Pieszej . Powołano również zespół weryfikacyjny Regionalnej Odznaki Krajoznawczej. Bardzo aktywnie działała w końcowym okresie kadencji Komisja Turystyki Górskiej i Grupa Znakarska pod przewodem śp. Janusza Siemienasa . Kolejny Zjazd Delegatów Oddziału PTTK w Ząbkowicach Śl. odbył się 2 III 1997 r. Prezesem został wybrany ponownie Stanisław Grochociński. Pomimo dalszego spadku liczby członków PTTK, przybywało kadry Oddziałowej, w szczególności Przewodników Sudeckich i Terenowych. W tym czasie odbyło się kilka ważnych imprez turystycznych i obchodów. W październiku 1997 r. oddział był organizatorem XXXVI Ogólnopolskiego Zlotu Sudeckich Przodowników Turystyki Górskiej w Złotym Stoku. Impreza, w której uczestniczyło blisko 100 osób odbywała się na terenie Ziemi Ząbkowickiej. Z tej okazji wydano pamiątkowy informator z artykułami krajoznawczymi. W listopadzie tego samego roku zorganizowano w Srebrnej Górze uroczyste obchody 30. lecia Oddziału PTTK i Koła Przewodników Sudeckich i Terenowych. Z tej okazji w październiku tego roku zorganizowano wystawę poświęconą tej rocznicy . W 1997 r. zorganizowano kolejny kurs dla kandydatów na przewodników sudeckich i terenowych, który ukończyło 18 osób . W kwietniu 1998 r. Klub Regionalny Ziemi Ząbkowickiej zorganizował wystawę w Izbie Pamiątek Regionalnych Wybitne postacie Ziemi Ząbkowickiej. Tego samego roku w październiku zorganizowano kolejną wystawę pn. Dwudziestolecie pontyfikatu papieża Jana Pawła II ze zbiorów księdza Władysława Smotera .

Bardzo dobrze rozwijała się współpraca z Czeskim Klubem Turystów w Cervenym Kostelcu. Ustalono nową formułę spotkań. Organizowano od tego roku dwie wspólne imprezy: jedną w I połowie roku pn. Polsko – Czeskie spotkania na szlaku oraz w drugiej połowie roku imprezę z okazji Polsko – Czeskich Dni Kultury Chrześcijańskiej. Od 1999 r. Oddział PTTK w Ząbkowicach Śl. wszedł w skład nieformalnej struktury – Porozumienia Oddziałów PTTK Dolnego Śląska, którego zadaniem jest koordynowanie działalności turystycznej i organizacyjnej oddziałów.

Zwiększyła się w tym czasie ilość szlaków turystycznych. Nowy szlak z Ząbkowic Śl. na Gromnik przez Henryków wyznakował w 1997 r. Oddział PTTK w Strzelinie.

W 2000 r. podpisano ze Starostwem Powiatowym w Ząbkowicach Śl. umowę o powierzeniu prowadzenia przez Oddział PTTK Powiatowego Centrum Informacji Turystycznej w lokalu oddziału przy Pl. Jana Pawła II 1. Aktywnie działała Grupa Znakarska, która opiekowała się 213 km szlaków turystycznych

Kolejny Walny Zjazd Delegatów zorganizowano 18 III 2001 r. Zjazd po raz kolejny powołał Stanisława Grochocińskiego na prezesa. W związku z zanikiem działalności Oddziału PTTK w Dzierżoniowie i Paczkowie, działające tam koła PTTK wystąpiły o włączenie ich w struktury Oddziału PTTK w Ząbkowicach Śl., co zostało na Zjeździe usankcjonowane . W 2002 r. ze środków Powiatu Ząbkowickiego wyznakowano nowy szlak turystyczny z Kamieńca Ząbkowickiego (PKP) do Barda przez rez. Skałki Stoleckie, Ząbkowice Śl. i Masyw Grochowej.

Prowadzono nadal wspólne imprezy z Czeskim Klubem Turystów. Aktywna była Grupa Znakarska, która na zlecenie Starostwa Powiatowego uczestniczyła w znakowaniu ścieżek rowerowych. Aktywny był także Klub Regionalny Ziemi Ząbkowickiej PTTK, który zorganizował kilka prelekcji i wycieczek terenowych.

W 2000 r. członkowie klubu zorganizowali ciekawą wystawę fotografii, rycin i widokówek Zabytki Ząbkowic Śl., która odbyła się w maju w związku z promocją książki pod tym samym tytułem. Z okazji Dni Ząbkowic Śl. w latach 2003 i 2004 zorganizowano dwie prelekcje krajoznawcze nt. ciekawych zdarzeń w historii Ząbkowic Śl. Nie działały komisje ani koła PTTK z wyjątkiem koła przewodnickiego. Raz do roku organizowano imprezę z Czeskim Klubem Turystów. W 2004 r. urządzono pierwszą pielgrzymkę turystów do zapomnianego sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Bobolicach .

W 2005 r. zorganizowano kolejny Walny Zjazd Oddziału PTTK, który ponownie wybrał na prezesa Oddziału PTTK Stanisława Grochocińskiego. Stan liczebny członków PTTK to ok. 50 osób. Oddział nie organizował imprez rajdowych. Nadal organizowano raz do roku wspólne imprezy z Czeskim Klubem Turystów.

W listopadzie 2006 r. uchwałą Komisji Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK w Krakowie utworzono przy Oddziale Terenowy Referat Weryfikacyjny Górskiej Odznaki Turystycznej, którego szefem został kol. Witold Barylak . Aktywnie działał Klub Regionalny, który zorganizował kilka imprez i prelekcji.

W 2006 r. Studenckie Koło Przewodników przy Oddziale PTTK Politechniki Wrocławskiej przy współpracy z Lokalną Organizacją Turystyczną Ziemi Ząbkowickiej i Oddziałem PTTK w Ząbkowicach Śl. wyznakowało nowy szlak krajoznawczy p.n. Ścieżka Krajoznawczo – Przyrodnicza po Przedgórzu Sudeckim. o długości około 45 km. Szlak przebiega pomiędzy Przełęczą Woliborską w Górach Sowich a Kamieńcem Ząbkowickim wzdłuż północnej granicy powiatu ząbkowickiego, a jej ideą było pobudzenie turystyki w tym rejonie .

W 2007 r. przypadła 720 rocznica założenia Ząbkowic Śl. Z tej okazji działacze Klubu zorganizowali bardzo udaną sesję popularnonaukową z udziałem gości z Niemiec. Członkowie klubu: Stanisław Grochociński, Adam Frycz i Jerzy Organiściak za działalność krajoznawczą i popularyzatorską na rzecz Ząbkowic Śl. uzyskali decyzją Rady Miejskiej tytuł – odznakę Zasłużony dla Zabkowic Śl.

Członkowie klubu w 2008 r. zorganizowali kolejną imprezę, tym razem z okazji przypadającej na ten rok rocznicy 150 lat kolei na Ziemi Ząbkowickiej i 100 lat Ząbkowickiej Kolei Powiatowej. Była to jak dotychczas największa, masowa impreza oddziału, w której wzięło udział około 700 uczestników.

Ponadto z inicjatywy członków klubu opracowano koncepcję renowacji nagrobka Karola I Podiebrada i Anny Żagańskiej w kościele parafialnym św. Anny (2005) .

Począwszy od 2009 r. jesienią Oddział PTTK wspólnie z Lokalną Organizacją Turystyczną Ziemi Ząbkowickiej oraz samorządem wiejskim wsi Sulisławice organizuje pieszo – rowerową imprezę pod nazwą Rajd do Książęcego kamienia. Impreza ta cieszy się dużym zainteresowaniem turystów i już przyczyniła się do popularyzacji turystyki w tej miejscowości, co było jej głównym celem

Od 2009 r. oddział w sezonie wiosenno – jesiennym organizuje dla mieszkańców Ziemi Ząbkowickiej wycieczki autokarowo – pieszo - krajoznawcze na pogranicze polsko – czeskie i polsko – niemieckie. Wycieczki cieszą się dość dużym zainteresowaniem. Średnio organizowano około 6 takich imprez rocznie . Przy Oddziale nadal działa biuro Obsługi Ruchu Turystycznego PTTK, które ma głównie charakter agencyjny, sprzedając ofertę touroperatorów a także organizuje wycieczki własne.

W 2009 r. Klub Regionalny ZZ zorganizował bardzo udaną konferencję Górnictwo na Ziemi Ząbkowickiej, w której uczestniczyli prelegenci – historycy z Wrocławia, Katowic, Zabrza i Wałbrzycha a także miejscowi badacze. Referaty wygłoszone na konferencji mają przełomowy charakter dla poznania historii górnictwa w rejonie Ząbkowic Śl. Od 2010 r. Klub przeciętnie jeden raz w miesiącu organizuje spotkania z ciekawymi ludźmi oraz prelekcje krajoznawcze na tematy związane z historią Ziemi Ząbkowickiej.

Zarząd Oddziału wybrany na kadencję w dniu 16.03.2013r.:
Prezes -Stanisław Grochociński
V-ce prezes -Jerzy Piasecki
-Andrzej Pasek
Sekretarz -Jerzy Organiściak
Skarbnik -Stanisław Ferens
Członek zarządu -Paweł Marek Jechna
-Grażyna Anna Przepiórka

W terminie 31 stycznia 2014 r -22 marca 2015 r. BUT „OTTOKAR” i Oddział PTTK w Ząbkowicach Śl zorganizował kurs dla kandydatów na Przewodnika Sudeckiego III klasy.

Kurs z wynikiem pozytywnym ukończyły 24 osoby. Egzamin państwowy zdało 8 osób.

Zarząd Oddziału wybrany na bieżącą kadencję w dniu 18.03.2017r.:
Prezes - Jerzy Piasecki
V-ce prezes - Helena Wnęk; Paweł Marek Jechna
Sekretarz - Maria Jagoda
Skarbnik - Stanisław Ferens